วันนี้เสนอคำว่า "หมู่"
"หมู่" หมายถึง เพื่อนทั่ว ๆ ไปที่คบหากันอยู่ แต่ยังไม่สนิทสนมถึงขนาดเป็นเพื่อนที่รู้ใจกันทุกอย่าง หรือเป็นเพื่อนตาย เป็นแค่คนรู้จัก คบหากันเท่านั้น
-----------------------------------------------------------------------------------------------
หลังจากที่เมื่อวานเรารู้จักกับคำว่า "หมู่" ไปแล้ว วันนี้ เรามารู้จักกับ หมู่ที่สนิทสนมมากขึ้น มากอาจจะถึงขนาดตายแทนกันเลยก็ว่าได้ หรือเรียกง่าย ๆ ว่า "เพื่อนตาย" นั่นเอง นั่นคือคำว่า "เสี่ยว"
ซึ่งในภาษาอีสานจริง ๆ นั้น คำนี้มีความหมายลึกซึ้งมาก ใครที่ได้รับเกียรติเรียกว่าเป็น "เสี่ยว" ของคนอีสานแล้วละก็ คน ๆ นั้นจะเป็นที่รัก เป็นเพื่อนที่ดีมาก ๆ ของคนที่เรียกเขาว่า "เสี่ยว" เพราะคนที่เรียกเขานั้น จะถือว่าคนๆ นั้นคือเพื่อนตายของเขาเลยทีเดียว
แต่ที่ผ่านมา มีคนบางกลุ่มที่ไม่เข้าใจภาษาอีสานจริง ๆ จึงนำคำนี้ไปใช้ แล้วให้ความหมายที่ผิดไป เป็นการไปตีความหมายของความซื่อสัตย์ของคน ๆ นั้นที่มีต่อเพื่อนตายกันผิด ๆ กลายเป็นหมายถึงว่า คนๆนั้น ซื่อๆ เซ่อๆ ซึ่งเป็นการตีความหมายผิดจุดไป นั่นเอง
-----------------------------------------------------------------------------------------------
หลังจากที่ได้รู้จักภาษาอีสานไปแล้ว 2 คำ วันนี้เรามารู้จักกับคำว่า "เฮา" ในภาษาอีสานนั้น คำ ๆ นี้แปลได้ 2 ความหมาย แล้วแต่ว่าจะอยู่ในตำแหน่งใดของประโยค คล้าย ๆ กับภาษาไทย เช่น "เฮาเป็นหมู่กันเนาะ" หมายถึง เรา(หรือพวกเรา ตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป) เป็นเพื่อนกันนะ ซึ่งคำว่า "เฮา" ทำหน้าที่เป็นประธานของประโยค
หรือ อีกความหมายหนึ่ง ใช้คำนี้ทำหน้าที่เป็นสรรพนามเรียกแทนตัวผู้พูด เช่น "มื่อนั้นเฮาเห็นโตไปกับผู้สาวแหม่นบ่อ" หมายถึงว่า วันนั้นเรา(ผม) เห็นคุณ(ท่าน,เธอ) ไปกับแฟนใช่ไหม เป็นต้น
-----------------------------------------------------------------------------------------------
จากเมื่อวานนี้ เราได้เห็นตัวอย่างประโยคการใช่คำว่า "เฮา" ไปแล้วนั้น แต่ในประโยคก็มีคำแปลก ๆ เสริมมาอีก 2 คำ คือคำว่า "เนาะ" และคำว่า "โต" ซึ่งวันนี้เราจะขอให้ความหมายของคำว่า "เนาะ" กันนะครับ
คำว่า "เนาะ" จะคล้าย ๆ กับคำว่า "นะ" ในภาษาไทย แต่วัตถุประสงค์จะต่างกันเล็กน้อย เพราะคำว่า "เนาะ" ของคนอีสาน มีความหมายในเชิงอ้อนวอน ขอร้อง เพื่อให้ผู้ฟังทำหรือให้เป็นอย่างใดอย่างหนึ่ง ไม่ได้ใช้เป็นเชิงของการสั่ง หรือบีบบังคับแต่ประการใด
-----------------------------------------------------------------------------------------------
จากเมื่อวาน เรายังตกค้างคำว่า "โต" อีก 1 คำ ในภาษาอีสานนั้นคำว่า "โต" ไม่ได้หมายถึง "ใหญ่โต" แต่เป็นคำสรรพนาม เรียกแทนตัวผู้ฟัง(คู่สนทนา) อย่างสุภาพ ซึ่งหมายถึง ตัวผู้ฟังนั้นเอง และยังมีอีกคำหนึ่งที่ใช้ในความหมายเดียวกันกับคำนี้ในภาษาอีสาน คือคำว่า "เจ้า(เจ๊า..ในภาษาอีสานนะครับ ไม่ใช่ภาษาเหนือ)
-----------------------------------------------------------------------------------------------
ต้องขออภัยด้วยนะครับ เนื่องจากหลายวันที่ผ่านมา ทาง webmaster ไม่ว่าง เลยไม่ได้เข้ามาให้ข้อมูลภาษาอีสานวันละคำ วันนี้เลยเข้ามาจัดให้ตามปรกติแล้วนะครับ
หลังจากที่เราได้รู้จักไปหลายคำแล้วเกี่ยวกับการพูดคุย เพื่อนฝูง วันนี้เรามารู้จักกับคำว่า "ข้อย"
"ข้อย" ในภาษาอีสาน หมายถึง ตัวผู้พูด เป็นศัพนามเรียกแทนตัวเอง ในขณะที่พูด ซึ่งในกลุ่มคำพูดนี้ มีคำที่อยู่ในกลุ่มที่ใช้ร่วมกันอยู่หลายคำด้วยกัน เช่น "เฮา" "เจ้า,เจ๊า" "สู" เป็นต้น
-----------------------------------------------------------------------------------------------
มาวันนี้ เรามารู้จักกับคำว่า "เพิ่น" ซึ่งคำนี้ มีความหมายถึงบุคคลที่สาม ที่ถูกกล่าวหรือพูดถึงอยู่ อาจหมายความถึง การพูดถึงผู้หลักผู้ใหญ่ด้วยความเคารพด้วย เป็นคำสรรพนามสำหรับเรียกบุคคลที่สามนั้นอย่างสุภาพ
ที่ผ่านมานั้น เราไม่ได้ยกตัวอย่างประโยคที่ใช้คำเหล่านี้ในภาษาอีสานเลย วันนี้เราก็เลยขอถือโอกาสยกตัวอย่างประโยคที่ใช้ ตัวอย่างเช่น
เมื่อนายแดงพบกับนายสี ที่เคยเป็นเพื่อนรักกันมา แต่นายสีเพิ่งกลับมาจากกรุงเทพฯ นายสีถามข่าวคราวพ่อของนายแดงด้วย
แดง : เอ๊า! เป็นจังได๋ เสี่ยว สบายดีบ่อ ไปอยู่สิได๋มาหละน๊อ ตอนนิ
สี : เออ เฮาสบายบายดีอยู่ตั่วหละเสี่ยวเอ๊ย หละเป็นจั่งได๋หละโต สบายดีบ่อ บ่อได้พ๊อกันดน โอ๊ หล่อขึ้นเป็นกองเลยน๊อ แล้วเฒ่าผ่อเป็นจั่งได๋ สบายดีบ่อ
แดง : อือ เผิ่นกะสบายดี กะมีเจ็บไข้แหน่ ออดๆแอดๆ ตามประสาผู่เฒ่านั่นหละ
เมื่อนายสีได้เข้าไปพบพ่อนายแดง
สี : หวัดดีคับผ่อ เป็นจั่งได๋น๊อ สบายดีบ่อคับ
พ่อนายแดง : เออ หวัดดีบักหล้า ผ่อกะอยู่จั่งซี่หละ เจ็บออดๆ แอดๆ ตามประสาผู่เฒ่านั่นหละ แล้วโตไปอยู๋ไสมาหละนิ บ่อเห็นหน้าเห็นตาตั้งดน
สี : ข้อยไปอยู่กรุงเทพฯ มาตั่วผ่อ ไปตั้งแต่เรียนจบพู้น หัวก่อสิได้กลับมานี่แหละ
อย่างนี้เป็นต้น เป็นตัวอย่างการใช้คำพูดในภาษาอีสาน
-----------------------------------------------------------------------------------------------